Nóż, dzięki niezliczonej wręcz mnogości form, kształtów i materiałów towarzyszy ludzkości od samego jej zarania. Czy to jako kawałek ociosanego kamienia w rękach jaskiniowca, narzędzie myśliwego do skórowania zwierzyny, w rękach rzezimieszka czyhającego na czyjeś życie, czy nawet jako twór mistrza kowala jako prezent dla arystokraty lub dygnitarza. Na przestrzeni wieków ludzkość ewoluowała, a noże wraz z nią.

Dzisiaj nóż na szczęście jest już tylko narzędziem użytkowym. Splamione krwią noże ceremonialne mogą dzisiaj jedynie cieszyć oko w muzeum lub leżeć gdzieś głęboko w ziemi, sztylety skrytobójców i przestępców odeszły już wraz z nimi w niepamięć. Dzisiaj, ten budzący zasłużoną grozę przedmiot odnajduje się w nowym świecie jako zwykłe narzędzie użytkowe - podobnie do kombinerek czy samochodu.

Nóż jako narzędzie, może w dzisiejszym świecie przybrać wiele form. I kilka z nich chciałbym tutaj opisać.

1. EDC (Every Day Carry) - to przyjęty w świecie miłośników noży termin, który oznacza nic innego jak przedmiot do codziennego noszenia.

Noże EDC ze względu na ich nierozłączność z właścicielem charakteryzują się głównie małymi rozmiarami, uniwersalnym kształtem ostrza, rękojeścią pozwalającą na wiele różnych chwytów i prostą formą. Zamysłem tych noży jest wielostronność oraz szeroko pojęte nie budzenie w osobach z najbliższego otoczenia kontrowersji. Te proste narzędzia przeznaczone głównie do cięcia, czasem coś muszą podrapać, podważyć albo i przebić - takim narzędziem w pracy otwiera się list, rozcina opakowanie, podważa grube zszywki, kroi bułkę, obiera jabłko i smaruje pieczywo. Zwykły pomocnik dnia codziennego.

Dobrym przykładem takiego noża z palety produktów Mariusza jest SC EDC

2. Nóż biwakowy/leśny

W mojej opinii nóż biwakowy to nic innego jak nóż do przedniej zabawy. Nic tak nie poprawia nastroju grupie facetów w środku lasu jak wyjąć średniej wielkości nóż i zacząć coś tam strugać, rąbać, przygotować ognisko po czym pociąć jakąś kiełbaskę, karkówkę a potem po prostu delektować się chwilą. To właśnie w tych chwilach mówi się mój nóż jest większy niż Twój ;) Czasy kiedy z konieczności walczyło się w lesie o przeżycie prawie już minęły, ale raz na jakiś czas każdy z dorosłych chłopców chce się znów poczuć mały i zbudować proste schronienie lub wystrugać z kory łódkę do zawodów.

Tego typu noże mają grube ostrza o długości do około 20cm, mocne i pewne w chwycie rękojeści, które często mogą posłużyć za młotek. To nóż który musi znieść często nieograniczoną pomysłowość właściciela. Biwakowce są najbardziej roboczymi i utylitarnymi nożami jakie istnieją dzisiaj na rynku.

Dobrym przykładem noża biwakowego jest Eternal

3. Noże survivalowe

Słowo survival działa na mnie jak płachta na byka - kojarzy mi się to z nożami typu "Rambo" oraz korespondencyjnymi twardzielami biegającym w ciuchach z demobilu po lesie z wielką maczetą i 300 sztukami "niezbędnych" narzędzi i przedmiotów... Niemniej w ostatnich latach, dzięki zasługom tak wielkich osobistości jak Ray Mears to przykre pojęcie odchodzi w niepamięć i zastępuje się je pojęciem Bushcraft. Dla mnie osobiście Bushcraft to próba odtworzenia życia jakie było kiedyś. Proste narzędzia, proste rozwiązania, spokojne podejście do spraw. Ot zwykła próba odtworzenia ciekawej przeszłości gatunku homo sapiens.

O ile noże survivalowe idą w stronę wielozadaniowego ostrza z piłą, możliwości kopania nim dołów, rozbrajania min, 30 stronnicowej specyfikacji na ostrzu, posiadania w rękojeści zapałek, żyłki, haczyków oraz 30 supersprytnych kieszeni w multizadaniowej pochewce to noże Bushcraftowe nakierunkowane są na prostotę.

Sprawdzona przez wieki forma rękojeści, proste w kształcie i łatwe do naostrzenia nawet na znalezionym kamieniu ostrze, skórzana pochewka - wszystko wymieszane z odrobiną nostalgii.

Przegląd przez noże nurtu Bushcraftowego można znależć tu:

Te obrazy powiedzą znacznie więcej, niż moje słowa.

4. Dzieła sztuki.

Wbrew pozorom na rynku wiele jest prawdziwych arcydzieł w formie noża. Wiele lat ciężkiej pracy kowala owocuje arcydziełem wykonanym z najrzadszych i najpiękniejszych materiałów. Nawet jeśli są nadal w kwestii formalnej nożem i potrafią ciąć - to jednak nie do tej roli są przeznaczone. Te noże, wymagające niejednokrotnie miesięcy lub lat aby je stworzyć mają tylko jeden cel - cieszyć swym widokiem szczęśliwego właściciela. Stal damasceńska, najrzadsze drewna, grawerunek, inkrustowanie złotem, zdobienie kamieniami szlachetnymi, nietypowa obróbka cieplna - wybór jest tak wielki, że nigdy nie uda się go wyczerpać. Te noże ocenia się już jedynie pod kątem osobistych upodobań a tzw. utylitarność schodzi na dalszy plan.

Noże takie jak ten poniżej nie są już narzędziem ale próbą zdolności kowala jako takich.

5. Fightery.

Fightery - niesławna grupa noży, co prawda są nożami stworzonymi do walki - ale na szczęście ich właścicieli, prawie nigdy jej nie znajdują. Najbardziej użytkową cechą tych noży jest jedynie poprawianie nastroju swojemu właścicielowi i działanie na jego wyobraźnię. O ile producent karabinu może w mierzalny sposób zbadać własności swojego produktu to już kowal jest delikatnie ujmując w kropce. Co prawda w tym obszarze są noże wielokrotnie w historii sprawdzone jako dobre w walce - jak na przykład rodzina Fighterów typu Bowie lub sztylety/puginały - to jednak na nasze szczęście, nie znajdują już one dzisiaj swojego prawdziwego zastosowania.

Oto przykład noża który ma wszelkie zapędy na dobrego fightera:

O nożach kuchennych rozpisywał się nie będę, każdy z nas ma je w domu i myślę że nie ma w cywilizowanej części świata kuchni, w której nie było by chociażby jednego noża. Wiem też, że nie poruszyłem tutaj noży przeznaczonych dla myśliwych - ale brak mi wiedzy w tej dziedzinie i nie chcę gdybać o sprawach o których nie mam zielonego pojęcia. Tematu noży taktycznych (można je najczęściej rozpoznać po czarnym kolorze ostrza) poruszać nie będę - to przybłędy które mam nadzieję kiedyś znikną.

Jednak jeśli ktoś lubi noże utylitarne, które nie boją się pracy to na pewno każdy znajdzie tutaj, u Mariusza, coś dla siebie.

2010-08-08 Przemysław "Esthan" Babik

Zobacz również:
- Stal na noże (kali)
- Dlaczego stal węglowa (Kangoo)
- Skandynawek w Bieszczadach (vrtel)
- Tlim skandynawopodobny FG (Sybir)
- Bushcraft FG (Vrtel)
- Nessmuk FG (Vick)
- Noże survivalowe - co to? (az)